Tim

De eerste Haarlemmer die we spraken voor de Week van Toegankelijkheid is Tim. Tim heeft tot zijn 37e gewerkt en is sindsdien door het UWV afgekeurd. Toch voert Tim nog steeds en met plezier een aantal jaar werkzaamheden uit als desktop publisher (DTP’er)! Wanneer je aan Tim vraagt wat hij ‘heeft’, zal hij dit beantwoorden met ‘een dingetje’. Vraag je door, dan hoor je meer van zijn verhaal.

Achtergrond

Tim: ‘Ik ben psychosegevoelig en heb ADHD. Dat komt toch wel dat als ik langdurig of veel stress ervaar, mijn gedachten een loopje met me nemen. Dan ontstaat een periode van niet slapen, bijna niet slapen en vérslapen. Dus dat is voor je werk niet zo handig.’

Ook met zware medicijnen kunnen psychoses opkomen, zoals bij Tim bij zijn eerste psychose in combinatie met stress gebeurde. Tim: ‘Je gedachten kloppen niet meer met de werkelijkheid. Het viel bij mij wel mee, maar ik heb wel waanideeën. Op een gegeven moment verdwijn je gewoon. Als je dan langzaam opknapt, stort je wereld in. Het klopt niet wat je dacht. De hele wereld zoals je ‘m in je hoofd hebt valt in duigen. Je moet je aanpassen en op school begrijpen ze je niet.’

Door middel van bepaalde slaapmedicatie en antipsychoticum lukt het Tim om uit zijn psychose te komen en te herstellen. Niet alle type antipsychoticum werken dan goed. Ook al functioneerde hij met het verkeerde type antipsychoticum ‘naar behoren’ en ironisch genoeg ook het beste op zijn werk, zijn kwaliteit van leven ging juist op andere manieren erop achteruit. ‘Je bent zo vlak als een tientje, zo’n briefje papier. Een grote streep. Niet echt gevoelens, geen emoties. Ik werkte, ik at, ik sliep. Ik werkte, ik at, ik sliep. Ik werkte… en ik ging natuurlijk wel dingen doen, maar je beleeft het niet echt.

Terugvallen en ziek worden kan er met psychosegevoeligheid heel anders uitzien dan simpelweg een verkoudheid of griepje. Zo ook bij Tim. Stress is bij hem de grootste trigger en ingewikkeld genoeg kan stress ook verschillende oorzaken hebben: ‘Stress kan natuurlijk uit allerlei hoeken komen, zoals drugs, alcoholmisbruik, oorlog, traumatische ervaringen uit je jeugd, noem maar op.’ Voor Tim kunnen dat ook geldzorgen zijn, maar ook een baan die niet goed bij hem past vergroot juist het risico op een psychose. Slaap heeft hierin bijvoorbeeld een grote rol. 

Werk

Tim: ‘Toen ik een mooie baan kreeg op een energiecentrale met ploegendiensten, wat misschien niet zo snugger was, werd ik op een gegeven moment helemaal tureluurs. Vijf ploegen, was tegen de klok in. En dat ging gewoon achter elkaar door. En toen gebeurde het weer. Toen kwam ik in mijn ‘hoofdbubbel’ zeg maar en werd psychotisch. Ik kruip dan helemaal in m’n schulp. Maar ik ben voornamelijk in paniek als ik in een psychose zit. Maar ja, hoe leg je dat uit aan iemand?

En die laatste vraag is tegelijkertijd ook een soort rode draad in zijn loopbaan. Werken met psychosegevoeligheid betekent dat wanneer dit opkomt, hij niet meer kan functioneren zoals van een werknemer wordt verwacht. Zoals eerder gezegd, hij ‘verdwijnt gewoon’. Een werkgever zal dan merken dat hij niet meer komt opdagen en ze niets meer van hem horen. En helaas heeft niet elke werkgever daar begrip voor (gehad).

Tim: ‘Iedere keer was het óf zelf weggaan bij een baas, omdat je ziek was, of omdat je ziek werd, of omdat je het niet leuk vond, of omdat je weg moest. Dus dan is het vallen en opstaan. En ja, op een gegeven moment ben je gewoon kapot. Dan wil je niet meer.’

Vangnet

Een groot steunpunt in deze worsteling met het combineren van werk en psychosegevoeligheid is het netwerk dat Tim om zich heen heeft. Zijn familie fungeerde als vangnet en verwees hem door naar de crisisdienst als hij weer een psychose had of hier tegenaan zat. Ook al heeft hij ‘maar’ twee echte psychoses gehad, hij heeft er ook wel tien keer tegenaan gezeten. Eén keer heeft een baas goed gehandeld en hem ziek gemeld, al was het begrip vervolgens niet echt aanwezig bij de bedrijfsarts waar hij toen terechtkwam. 

Tim: ‘De bedrijfsarts zei; maar heb je een psychose dan? Waarop mijn antwoord was; Nee, ik zit er nog niet in. Dan kan je toch gewoon werken?, zei hij
Geen goede aanname, zo bleek, want uiteindelijk werd het toch te veel om te combineren met zijn werk.

UWV

Tim: ‘Op een gegeven moment heeft de familie besloten maatregelen te nemen. En toen kreeg ik ook wel weer stress van het geen geld hebben en toch moet werken. We zijn naar het UWV gegaan en zij vonden het gek dat ik nog 10 jaar heb doorgewerkt. Ik werd voor 50 procent afgekeurd en moest werk zoeken bij een bedrijf waar de baas begrijpt wat er speelt.’

Net zoals Tim grotendeels in zijn loopbaan had ervaren kwam ook UWV hetzelfde probleem tegen: een baas vinden die begrip kan opbrengen voor zijn situatie en dat kon het UWV niet bieden, dus hebben zij hem 100 procent afgekeurd. Het is voor een baas niet praktisch.

Sindsdien doet Tim dus werkzaamheden als een desktop Publisher (DTP’er), ook wel een graphic designer genoemd. Anders dan zijn vorige ploegendiensten zijn dit op vaste tijden. Het geeft hem zijn woorden ‘regelmaat en ritme’ en daardoor speelt de psychosegevoeligheid ook veel minder op. 

Toegankelijke werkplek

In combinatie met zijn ADHD helpt het ook dat hij nu doet wat hij heel leuk vindt, dat de omgang met zijn collega’s positief is en dat zijn baas begrip heeft en hem ondersteunt. Dit was zeker niet zo vanzelfsprekend in zijn eerdere loopbaan, terwijl al die factoren juist stress verhogend kunnen zijn. Precies dat wat Tim niet kan gebruiken!  

Tim: ‘Het is een mooie plek en de mensen, mijn collega’s en deelnemers zijn eigenlijk allemaal wel leuke, interessante, aparte mensen. En daar hoor ik dus zelf ook bij!’ Het sociale contact is voor hem dus een van de belangrijkste factoren om een fijne en toegankelijke werkplek te hebben. ‘Voor mij is toegankelijkheid niet zozeer gebonden aan locatie of gebouw, maar het is voor mij heel belangrijk dat ik fijne mensen om mij heen heb. Dat realiseer ik me nu pas een beetje, door dit gesprek. Maar ik denk dat dat wel één van de belangrijkste punten isOok de baas speelt hierin een grote rol. Nu heb ik begeleiders. Zij zijn nooit te beroerd om, als jij even geen zin hebt om iets te doen of dat het niet lukt, de boel over te nemen. Ze zijn van alle markten thuis. En dat vind ik inspirerend. De vrolijkheid en het gemak waarmee ze werken bij ons vind ik mooi en verfrissend. Daar heb ik heel veel respect voor.’

Bestaat er een ideale baas?

Tim: ‘Ja! Ik denk dat iemand vooral inspirerend moet zijn. Ik heb met een kapitein gevaren, die kwam gewoon vragen wat voor ijs ik wilde op zondag. Dat je dacht, hè? ‘Nou, chocolade ijs, lekker. Iemand die er voor je is. Persoonlijk contact. Iemand die op je verjaardag je even komt feliciteren. Of zelfs een feestje voor je geeft. Een goede kapitein doet dat en die zorgt dat er lekker eten aan boord is. En als er ruzie ontstaat dat hij ertussen duikt. In andere woorden, dat een baas menselijk contact opzoekt, zich tussen de eigen werknemers mengt, vooral wanneer de sfeer mogelijk omslaat. Maar ook die zijn eigen werknemers goed kent en hen ziek meldt wanneer zij dat zelf niet kunnen.

Toekomst

Uiteindelijk wil Tim wel weer aan het werk op de manier die bij hem past en zijn psychosegevoeligheid niet verergert. Het liefste dus als desktop Publisher ergens in Haarlem. Tegelijkertijd is dat een spannend punt voor hem. Gaat hij weer werken en valt hij vervolgens opnieuw uit door zijn psychosegevoeligheid of ADHD, dan krijgt hij een andere soort uitkering waarbij hij ook financieel achteruitgaat. Een dilemma, omdat juist geld een stressfactor voor hem kan zijn.

Tim: ‘Aan de ene kant wil ik best werken, maar wat ik heb gaat niet weg. Het kan zijn dat als ik twee jaar stress ervaar, dat ik weer een psychose krijg, of er tegenaan hik. Want ik voel ze wel aankomen tegenwoordig. Slaapmedicatie nemen en rust pakken en dan komt het wel goed, gelukkig, maar dat vind ik ook best eng.’

Voorlopig blijft Tim dus een aantal dagdelen per week werken als desktop Publisher en dat bevalt goed. Daar zorgen regelmaat, ritme, leuk en nuttig werk, slaappillen en positief contact met zijn collega’s en bazen voor. Tim: ‘Dat doet werk voor mij, het geeft me ook gewoon in het dagelijkse leven een houvast.’

Een laatste boodschap voor de Week van Toegankelijkheid?

Tim: ‘Ik zeg niet dat het allemaal makkelijk is, maar ik denk dat je wel heel veel kan bereiken, ook met een handicap of een beperking. En ik zie ook wel voorbeelden om me heen van mensen die hun plek vinden. Ik begin ook mijn draai te vinden. Ja, laat je niet gek maken. Het is een mindset. Geef niet op, ga niet bij de pakken neer zitten, want daar wordt niemand wijzer van. Echt niet. Ík heb die handicap dus ík moet ermee dealen en ik doe dat zo goed als kwaad als ik kan. En als je dat doet dan ben je goed bezig, vind ik. Dat is mijn filosofie.’